Chăn nuôi lợn – hệ thống đa điểm
Trong chăn nuôi lợn, sự lây nhiễm các tác nhân truyền nhiễm từ lợn nái sang đàn con là vấn đề nan giải. Nhất là khi đề cập đến bệnh suyễn lợn. Người ta đã đưa ra giải pháp như nuôi lợn sạch SPF. Đó là mổ lợn nái để lấy đàn lợn con sạch bệnh (vào những năm 1950). Sau đó, nuôi chúng trong môi trường vô khuẩn. Tuy nhiên, biện pháp đó rất tốn kém. Các biện pháp khác như cho thuốc sớm (early medication) cũng đã được áp dụng nhưng hiệu quả chưa cao. Mặt khác, kháng thể thụ động từ lợn mẹ truyền qua sữa đầu có tác dụng bảo
vệ đàn con nhưng lại có tác dụng tiêu cực lên sự hình thành miễn dịch nếu tiêm phòng sớm cho đàn lợn con. Tiếp theo đó, vấn đề về bệnh Aujeszky bắt buộc phải tiêu diệt cả đàn đã dẫn đến việc phải thay đổi phương thức chăn nuôi.
Từ những năm 80 của thế kỷ trước, các bác sỹ thú y đã đưa ra phương thức chăn nuôi mới gọi là hệ thống nuôi đa điểm (Multi-sites system). Quá trình này mang nhiều tên gọi khác nhau như “Isowean” (viết tắt của hai từ Isolated weaning – cai sữa cách ly) (chuyển lợn con từ chuồng sinh sản sang các chuồng cai sữa cách biệt) hoặc Medicated Early Weaning (MEW)… Vào năm 1998, CRB là trại lợn hiện đại nuôi lợn ba điểm đầu tiên được xây dựng tai Columbus, (Nebraska). Đây là trại lợn được xây dựng dựa trên sự tổng hợp các khái niệm về phòng bệnh, kể cả khái niệm “all in, all out”.
Two-site pig production: Nuôi lợn hai điểm. Có thể nói đây là cách nuôi cổ điển truyền thống. Theo đó có hai điểm nuôi là trại sinh sản và trại nuôi lợn thịt được tách rời nhau.
Three-site pig production: Nuôi lợn ba điểm. Đây là phương pháp chăn nuôi hiện đại. Phương pháp này đã làm thay đổi sâu sắc nhất công nghiệp chăn nuôi và đưa đến năng suất chăn nuôi lợn tăng vọt lên. Đặc điểm của phương pháp này là người chăn nuôi có ba địa điểm để nuôi lợn như sau:
– Địa điểm 1 hay Site 1: đó là nơi nuôi lợn sinh sản (nái và đực giống). Lợn con được sinh ra từ địa điểm này sẽ được tách mẹ lúc 21 ngày tuổi. Đây là thời điểm lợn con có miễn dịch thụ động cao và chưa bị nhiễm tác nhân gây bệnh từ lợn trưởng thành. Do vậy, chúng được coi là lợn sạch mầm bệnh.
– Địa điểm 2 hay Site 2: còn gọi là trại lợn cai sữa. Tại đây lợn con 3 tuần tuổi được đưa từ trại lợn sinh sản sang được nuôi riêng theo các ô cách biệt theo tuổi. Việc áp dụng an ninh sịnh học và nguyên lý “all in, all out” được thực thi triệt để. Nhớ rằng all in, all out được áp dụng đến từng ô chuồng.
Ngoài việc nuôi dưỡng, việc tiêm phòng được thực hiện theo đúng quy trình để tránh ảnh hưởng của miễn dịch thụ động lên phản ứng miễn dịch. Việc nuôi tách biệt lợn con 21 ngày tuổi có ý nghĩa quan trọng là tránh sự lây nhiễm từ đàn lợn trưởng thành. Theo nguyên lý dinh dưỡng, tại đây có thể chia làm hai giai đoạn: tiền cai sữa và cai sữa vì chế độ thức ăn có khác nhau. Đây là nơi lợn con được tiêm phòng đúng lịch theo lứa tuổi nên có thể tránh được ảnh hưởng của miễn dịch thụ động lên sự hình thành kháng thể. Lợn con được nuôi tại đây cho đến khi đạt 10 tuần tuổi thì đưa sang địa điểm 3.
– Địa điểm 3 hay Site 3: hay còn gọi là trại nuôi lợn vỗ béo hay trại lợn thịt. Lợn con trên 10 tuần tuổi đã được tiêm phòng, có miễn dịch đầy đủ được chuyển sang trại lợn này theo từng ô, từng lứa tuổi. Công việc ở trại lợn này chủ yếu là cho chúng ăn uống cho đến khi đạt 100 Kg hay 110 Kg tùy theo yêu cầu của thị trường. Các việc chăm sóc khác được giảm tối thiểu.
Với cách vận hành như vậy, một trại chăn nuôi đạt năng suất cao nhất là khi có khoảng 25 ngàn nái sinh sản. Nói cách khác, mỗi năm sản xuất khoảng 650 ngàn lợn con, tức mỗi tuần 12.500 lợn con được chuyển từ site 1 sang site 2 và số lượng tương tự từ site 2 sang site 3 và cũng như vậy số lợn thịt xuất chuồng hàng tuần cho các lò mổ.
Việc áp dụng phương pháp chăn nuôi multisite đã làm thay đổi Công nghệ chăn nuôi lợn từ cuối thế kỷ XX. Các tiêu chí như DWG (tăng trọng) FC (Chỉ số chuyển hóa thức ăn)… được cải thiện nhờ hệ thống chăn nuôi này. Hơn thế nữa, vấn đề bảo vệ sức khỏe vật nuôi được cải thiện rõ rệt.
(Theo Bản tin Thú y cập nhật số 06/2021)
